Współczesna fizjoterapia i rehabilitacja coraz częściej czerpie z rozwiązań, które łączą osiągnięcia medycyny, inżynierii i nauki o ciele człowieka. Jednym z takich urządzeń jest VACUSPORT – urządzenie wykorzystujące intermitującą terapię podciśnieniową. Chociaż dla wielu pacjentów już sama nazwa brzmi nieco obco, zasada działania sprzętu oraz możliwe reakcje organizmu, które można osiągnąć przy jego pomocy, zostały opisane w literaturze medycznej.
W naszym artykule przedstawiamy, czym jest urządzenie VACUSPORT, na czym polega jego działanie oraz jakie efekty fizjologiczne mogą być obserwowane u pacjentów, którzy poddadzą się zabiegowi.
Czym jest VACUSPORT?
VACUSPORT to urządzenie, które wykorzystywane jest w rehabilitacji i zabiegach fizykalnych. Jego działanie opiera się na metodzie znanej jako intermitująca terapia podciśnieniowa (IVT – ang. Intermittent Vacuum Therapy).
Technologia wykorzystana w urządzeniu VACUSPORT pochodzi z badań kosmicznych, prowadzonych po to, aby sprawdzić wpływ warunków mikrograwitacji na ludzki organizm. Przestrzeń kosmiczna pozbawiona jest siły ciążenia, dlatego w tym środowisku dochodzi do zmian w funkcjonowaniu układu krążenia oraz układu mięśniowego. Badania te przeprowadzano w celu opracowania rozwiązania, które umożliwiłoby ograniczenie niekorzystnego wpływ braku grawitacji na zdrowie astronautów.
Z czasem mechanizm terapii wykorzystującej zmienne ciśnienie znalazł zastosowanie w bardziej przyziemnych sytuacjach, np. rehabilitacji sportowców i osób aktywnych fizycznie, które chcą wspomóc regenerację organizmu po wysiłku czy przeciwdziałać wystąpieniu kontuzji.
Jak wygląda urządzenie?
Urządzenie swoim wyglądem przypomina połączenie leżanki terapeutycznej z dużą komorą próżniową. Składa się ze stołu zabiegowego, który zapewnia wygodę i umożliwia właściwe ułożenie ciała; komory ciśnieniowej, czyli głównego elementu roboczego urządzenia oraz panelu sterującego, za pomocą którego specjalista może regulować parametry pracy, takie jak czas trwania cykli czy stopień podciśnienia.
Na czym polega działanie urządzenia VACUSPORT?
Terapia z użyciem sprzętu VACUSPORT polega na stosowaniu naprzemiennie dwóch faz ciśnieniowych w szczelnie zamkniętej komorze obejmującej dolną część ciała pacjenta. Osoba poddawana zabiegowi znajduje się w pozycji leżącej, a komora próżniowa urządzenia obejmuje obszar od pasa w dół.
Zabieg opiera się na powtarzających się cyklach:
- Fazy podciśnienia – w której ciśnienie wewnątrz komory zostaje obniżone poniżej ciśnienia atmosferycznego. Skutkuje to rozszerzeniem naczyń krwionośnych oraz zwiększonym napływem krwi tętniczej do kończyn dolnych.
- Fazy ciśnienia atmosferycznego lub nieco dodatniego – po fazie podciśnienia następuje powrót do ciśnienia zbliżonego do otoczenia, co wspiera odpływ krwi żylnej i limfy.
Każda sesja trwa zwykle od 30 do 45 minut. Urządzenie jest sterowane komputerowo, dzięki czemu możliwe jest zachowania stabilnych i bezpiecznych dla pacjenta warunków. Liczba powtórzeń cykli i poszczególne parametry dobierane są indywidualnie dla danego pacjenta, z uwzględnieniem jego stanu zdrowia oraz wskazań do odbycia terapii.
Jakie procesy fizjologiczne mogą być obserwowane podczas terapii VACUSPORT?
Działanie zmiennego ciśnienia na kończyny dolne wiąże się z możliwością wystąpienia pewnych zjawisk fizjologicznych, które są przedmiotem badań i opisów w literaturze medycznej. W trakcie terapii VACUSPORT obserwowane mogą być m.in.:
- Stymulacja śródbłonka naczyń krwionośnych – zmienne ciśnienie może powodować cykliczne rozciąganie i obkurczanie ścian naczyń, co jest bodźcem mechanicznym dla komórek śródbłonka.
- Zwiększony przepływ krwi w mikrokrążeniu – mechaniczna stymulacja może prowadzić do poprawy przepływu krwi w drobnych naczyniach, co z kolei może wpływać na transport tlenu i substancji odżywczych do tkanek.
- Zmiany w stopniu utlenowania tkanek – zwiększony przepływ może sprzyjać lepszej wymianie gazowej na poziomie komórkowym.
- Ograniczenie zastojów płynów – faza ciśnienia atmosferycznego lub dodatniego może ułatwiać odpływ krwi żylnej i chłonki, co może przyczyniać się do zmniejszenia obrzęków.
- Wpływ na napięcie naczyń i mięśni – zmienny gradient ciśnienia może wpływać na napięcie ścian naczyń krwionośnych oraz na pracę mięśni znajdujących się w rejonie objętym zabiegiem.
- Oddziaływanie na lokalną przemianę materii – w literaturze zwraca się uwagę na możliwość stymulowania procesów metabolicznych w miejscu poddanym działaniu zmiennego ciśnienia.
Należy jednak podkreślić, że wszystkie wymienione reakcje organizmu mają charakter fizjologiczny i nie oznaczają gwarantowanego efektu klinicznego. Skuteczność oraz wpływ terapii są oceniane indywidualnie, a metoda stosowana jest jako część szerszego planu postępowania.
Kiedy VACUSPORT może być wykorzystany?
Urządzenie VACUSPORT znajduje zastosowanie jako uzupełnienie procedur fizykalnych w różnych obszarach wspomagania funkcji organizmu. Może być uwzględnione w planach terapii osób, które:
- intensywnie trenują lub wykonują ciężką pracę fizyczną – w celu wspierania procesów regeneracyjnych, wzmocnienia mięśni i stawów, redukcji zakwasów, przy profilaktyce przeciążeń,
- mają skłonności do obrzęków kończyn dolnych, zastojów krwi żylnej i limfy, uczucia ciężkości nóg – jako element wspomagający naturalny drenaż płynów,
- mają trudności z krążeniem obwodowym – jako część kompleksowej opieki fizykalnej,
- mają ograniczoną mobilność, długotrwale przebywają w pozycji siedzącej lub leżącej – dla wsparcia procesu fizjoprofilaktyki.
Każde wykorzystanie urządzenia poprzedzone jest kwalifikacją przez specjalistę oraz dokładną analizą ewentualnych przeciwwskazań.
Wskazania i przeciwwskazania do zabiegu
Wskazania do terapii sprzętem VACUSPORT obejmują głównie sytuacje, w których pacjent potrzebuje wsparcia procesów związanych z przepływem krwi i limfy w kończynach dolnych oraz ograniczenia uczucia zmęczenia po dużym obciążeniu fizycznym. Do częstych wskazań należą:
- uczucie ciężkości nóg,
- tendencja do występowania obrzęków,
- potrzeba regeneracji po intensywnym wysiłku,
- ograniczenie aktywności ruchowej.
Do przeciwwskazań zaliczamy stany zdrowotne, w których stosowanie podciśnienia mogłoby być niewskazane, takie jak:
- ostre infekcje i stany zapalne,
- niewyrównana niewydolność serca,
- otwarte rany w obszarze objętym zabiegiem,
- choroby wymagające innego postępowania medycznego.
Przygotowanie do zabiegu
Przygotowanie do zabiegu z użyciem urządzenia VACUSPORT zazwyczaj nie wymaga wykonywania żadnych specjalnych czynności.
Przed rozpoczęciem terapii personel medyczny przeprowadza wywiad i dokonuje oceny stanu zdrowia. Następnie pacjent zajmuje miejsce na leżance i zostaje umieszczony w komorze urządzenia. W trakcie zabiegu zalecane jest pozostawanie w pozycji leżącej i zrelaksowanej. Cała procedura przeprowadzana jest pod kontrolą specjalisty.
Pacjent ma możliwość sygnalizowania swojego samopoczucia w dowolnym momencie. Powinien poinformować o wszelkich dolegliwościach i zmianach samopoczucia, które mogą mieć znaczenie dla decyzji o zastosowaniu terapii.
Czym jest urządzenie VACUSPORT i na czym polega jego działanie? Podsumowanie
VACUSPORT jest urządzenie, którego działanie opiera się stosowaniu naprzemiennym dwóch faz ciśnieniowych. Technologia zaczerpnięta została z badań nad wpływem mikrograwitacji na organizm człowieka, a potem zastosowana jako element rehabilitacji i fizykoterapii mogącej wspierać procesy związane z krążeniem krwi i limfy oraz regeneracji po wysiłku.
Każde użycie VACUSPORT odbywa się na podstawie indywidualnej kwalifikacji medycznej, z uwzględnieniem stanu zdrowia pacjenta oraz wskazań i przeciwwskazań. Zabiegi są prowadzone pod kontrolą personelu i w oparciu o obowiązujące standardy bezpieczeństwa.
